Ethiopia: Ubwicanyi ndengakamere bubera muri Tigray buhangayikishije Amerika

Amerika yamaganye ubwicanyi ndengakamere bwatangajwe mu karere ka Tigray mu majyaruguru ya Ethiopia, isaba umuryango w’Ubumwe bw’Afurika (AU/UA) gufasha mu gucyemura “ibintu bikomeje kumera nabi”.

Anthony Blinken, umunyamabanga wa Leta y’Amerika, yagize ati: “Duhangayikishijwe bikomeye n’amakuba akomeje kurushaho kwiyongera”.

Raporo y’umuryango Amnesty International uharanira uburenganzira bwa muntu yavuze ko ibyaha byibasira inyoko muntu bishobora kuba byarakozwe. Abantu babarirwa mu magana barishwe naho abandi babarirwa mu bihumbi za mirongo bata ingo zabo mu mezi ane ashize.

Imirwano yatangiye ku itariki ya 4 y’ukwezi kwa 11 mu 2020 ubwo leta ya Ethiopia yagabaga igitero cyo guhirika ishyaka rya Tigray People’s Liberation Front (TPLF), nyuma yuko abarwanyi b’umutwe waryo bafashe ibigo bya gisirikare bya leta muri Tigray.

Muri raporo yasohoye muri iki cyumweru gishize, Amnesty International yashinje abasirikare ba Eritrea bihana imbibi kwica abantu babarirwa mu magana bo mu mujyi wa kera wa Aksum, ku itariki ya 28 na 29 y’ukwezi kwa 11 mu mwaka wa 2020. Amnesty International yavuze ko uko kwica abantu benshi bishobora kuba icyaha cyibasira inyoko muntu.

Minisitiri w’intebe wa Ethiopia Abiy Ahmed, wabonye igihembo cya Nobel cy’amahoro mu mwaka wa 2019, ku itariki ya 30 y’ukwezi kwa 11 yabwiye inteko ishingamategeko y’igihugu cye ko “nta muturage n’umwe w’umusivile” wiciwe mu bikorwa by’ingabo za Ethiopia muri Tigray.

Ariko ababibonye bavuze ukuntu kuri uwo munsi batangiye gushyingura imwe mu mirambo y’abaturage b’abasivile batitwaje intwaro bishwe n’abasirikare ba Eritrea – benshi muri bo bari abahungu n’abagabo barasiwe ku mihanda cyangwa mu bikorwa byo gusaka urugo ku rundi.

Raporo ya Amnesty International igaragaza amashusho aboneka neza yafashwe n’icyogajuru ku itariki ya 13 y’ukwezi kwa 12, yerekana ubutaka buherutse gukorwamo bihuye neza n’imva zo mu gihe cya vuba aho zo ku nsengero ebyiri i Aksum, umujyi wa kera abakristu bo mu idini rya ‘orthodoxe’ bo muri Ethiopia bafata nk’utavogerwa.

Uwabibonye yabwiye BBC dukesha iyi nkuru ukuntu imirambo yamaze iminsi mu mihanda itarashyingurwa, myinshi ikaribwa n’impyisi. Kuba itumanaho ryarahagaritswe muri Tigray kandi ahemewe kugerwa hakaba ari hacye, byatumye kumenya ibyahabereye mu mirwano bigenda buhoro.

Ariko, Yemane G. Meskel, Minisitiri w’itangazamakuru wa Eritrea, yamaganye ibirego bikubiye muri raporo ya Amnesty International avuga ko “bitumvikana” kandi ari “ibihimbano”.

Mu butumwa bwo kuri Twitter, yaciye amarenga ko ababibonye bavuzwe muri iyo raporo ari intagondwa zikorana n’ishyaka rya TPLF ryahoze riri ku butegetsi muri Tigray.

Ariko akanama k’uburenganzira bwa muntu ka Ethiopia kavuze ko raporo ya Amnesty International ikwiye “kwitabwaho bikomeye” kandi ko karimo gukora iperereza ku birego bikubiye muri iyo raporo.

Ni iki kindi Blinken yavuze?

Yashimye ko Leta ya Ethiopia yasezeranyije ko imiryango itanga imfashanyo izagera nta nkomyi muri Tigray, ndetse ashima no kuba leta yarasabye ubufasha mpuzamahanga mu maperereza ku ihonyorwa ry’uburenganzira bwa muntu.

Yanasabye ko habaho “ukuhava aka kanya” kw’ingabo za Eritrea n’indi mitwe y’abarwanyi yo mu karere, asaba umuryango wa AU n’ibihugu by’ibituranyi gufasha mu gucyemura ayo makuba. Ariko Ethiopia na Eritrea byombi byahakanye bivuga ko nta ngabo za Eritrea ziri muri Tigray.

Nubwo Minisitiri w’intebe Abiy yatangaje intsinzi ubwo ingabo zishyigikiye leta zafataga umurwa mukuru Mekelle wa Tigray mu mpera y’ukwezi kwa 11, imirwano yarakomeje muri ako karere.

Umutekano n’imibereho byarazahaye, hakaba hari amakuru avuga ko ibikorwa byo gufata ku ngufu abagore n’abakobwa byiyongereye.

Mu cyumweru gishize, ishami ry’umuryango w’abibumbye ryita ku biribwa (PAM/WFP) ryatanze impuruza ko ricyeneye arenga miliyoni 100 z’amadolari y’Amerika kugira ngo rishobore kugabanya ibura rikomeye ry’iby’ibanze mu buzima muri Tigray.

PAM yavuze ko abantu miliyoni 3 – hafi kimwe cya kabiri cy’abaturage ba Tigray – bacyeneye imfashanyo y’ibiribwa.

Munyaneza Theogene / intyoza.com

Umwanditsi

Learn More →