Ibihugu bya Afurika byasabwe kudatwika inkingo za Covid-19 zarangije igihe

Ishami ry’umuryango w’abibumbye ryita ku buzima OMS/WHO, risaba ibihugu bya Afurika kudahirahira bitwika inkingo za Covid-19 zishobora kuba zararangije igihe. Ibyo bihugu byasabwe gutegereza indi nzira nyayo bizahabwa.

Ibyo OMS yasabye, bije nyuma y’aho ibihugu bya Malawi na Sudani y’Epfo bitangarije ko byitegura gutwika Doze zisaga 70.000 z’urukingo rwa Oxford-AstraZeneca kubera zataye igihe hagati muri uku kwezi kwa kane. Ariko ikigo cya Afurika gishinzwe kurwanya indwara (Africa CDC) kivuga ko cyari gishinzwe kureba ko izi nkingo nta ngorane zifite, zishobora gukoreshwa.

Inkingo nyinshi zishobora gukoreshwa gushyika ku mezi 36 (umwaka n’igice) kuva zikozwe, ariko kubera ko izi za Covid-19 ari nshyashya, nta byemezo bikwiye bihari byerekana ko zishobora kumara igihe kirekire zigifite ingufu.

Igikorwa cyo gukingira abantu mu kubarinda coronavirus muri Afurika kigenda bukebuke, ahanini kubera nta nkingo zihagije, hakaba na hamwe hari abantu benshi bazifiteho amakenga.

Mu kiganiro n’abanyamakuru ejo ku wa kane nkuko BBC ibitangaza, John Nkengasong, uyoboye ikigo Africa CDC yavuze ati: “Akamo/inama mpa ibihugu bya Afurika ni aka: Nimba uruhare rwacu ari ugushakisha izi nkingo, namwe uruhare rwanyu ni uko mukoresha izi nkingo”.

Malawi ivuga ko yitegura gutwika doze zirenga 16.000 z’urukingo rwa AstraZeneca rwakozwe na kompanyi y’Ubuhinde, Serum Institute of India (SII), kubera igihe cyazo ntarengwa cyari gushyika ku wa 13 z’uku kwa kane.

Ku ruhande rwayo, Sudani y’Epfo yitegura gutwika doze hafi 59.000 kuri iyo mpamvu. Izi nkingo zari zahawe ibihugu 13 bya Afurika mu mugambi wo gufashanya hagati y’Umuryango w’ibihugu bya Afurika (UA) na kompanyi y’itumanaho ya MTN , nk’uko bivugwa na Peter Mwai wo mu gisata/ishami Reality Check cya BBC.

Umuryango w’ibihugu bya Afurika waguze miriyoni za doze za AstraZeneca zari muri Afurika y’Epfo yari yahagaritse gutanga kubera amakenga ko zitari gukingira ubwoko bushya bwa Covid-19 bwari bwagaragaye muri icyo gihugu. Ikigo Africa CDC cyahise kizohereza mu bihugu mu mpera z’ukwezi kwa gatatu, hasigaye ibyumweru bikeya ngo zirangize igihe.

Nkengasong yavuze ko kompanyi Serum Institute of India (SII) yabwiye Africa CDC ko “izi nkingo zishobora gukomeza gukoreshwa mu gihe cy’amezi icyenda nyuma y’itariki ntarengwa“.

Umukuru wa OMS mu karere ka Afurika, Matshidiso Moeti, asaba ibihugu “kubika neza izi nkingo mu gihe tugikomeza kwiga twongera tugerageza gushaka kumenya nimba zishobora gukoreshwa mu gihe kirekire”.

Uretse Malawi na Sudani y’Epfo, OMS ivuga ko Ghana na Sierra Leone nabyo bitakoresheje inkingo zose kubera zari zarengeje igihe. Minisitiri w’Ubuzima muri Sierra Leone avuga ko igihugu cyari gisigaranye hafi icya gatatu cya doze cyari cyahawe.

Austin Demby yabwiye BBC ati: “Twagombaga gukora ibishoboka byose tugakoresha izi nkingo”.

Ku bihugu 55 bya Afurika, 41 nibyo byahawe inkingo binyuze mu mugambi mpuzamahanga wa Covax wo guhanahana izi nkingo. Hari ibindi bihugu 7 bigitegereje guhabwa igice cya mbere.

Umugambi wa Covax ufite intumbero/icyerekezo cyo gusaranganya inkingo mu bihugu byose ku rugero rungana, byaba ibikize cyangwa se ibikennye. Kugeza ubu, doze zingana na miliyoni 38 nizo zimaze guhabwa ibihugu 98. Abahanga bavuga ko kugira ngo iki cyorezo kirwanywe ari uko inkingo zitangwa ku rugero rungana ku bihugu byose ku isi.

Munyaneza Theogene / intyoza.com

Umwanditsi

Learn More →